De 9 compositietips die iedere fotograaf moet kennen
Het is misschien wel het meest ongrijpbare in de fotografie; wanneer heeft een foto een goede compositie en wanneer niet. Eindeloos kun je hierover discussiëren met mede-fotografen. En het uiteindelijk nog steeds niet met elkaar over eens zijn. Een deel heeft namelijk ook te maken met smaak. Maar door de belangrijkste compositieregels voor foto’s te kennen kun je misschien wel beter een foto begrijpen. Begrijpen waarom de ene foto wel aanspreekt en de andere niet.
Wat is compositie?
Maar voor dat we naar de compositieregels kunnen kijken moeten we eerst snappen wat de compositie eigenlijk is. Want samen met de belichting en de scherpte van de foto is dit het meest belangrijke onderdeel van het maken van je foto. De compositie is de ordening en de indeling van de verschillende delen in de foto. Anders gezegd: wat fotografeer je en waar zet je dat in je beeld. Een juiste compositie zal bij de kijker van de foto onbewust voor een prettig gevoel zorgen, een onjuiste compositie zorgt voor onrust of dat de kijker blijft zoeken naar het onderwerp in de foto. Blijft zoeken naar het verhaal van de foto.
Compositie zorgt er dus voor dat de kijker de foto beter ‘snapt’ en hij de foto als prettig ervaart. Dankzij de schilders van vroeger, die uitgebreid bestudeerd hebben wat wij als prettig ervaren, zijn er een aantal heel belangrijke compositieregels opgesteld. In het onderstaande filmpje worden ze kort maar krachtig weergegeven.
Tekst gaat door onder het filmpje.
De 9 compositietips
De 9 compositieregels komen in sneltreinvaart hierboven langs maar worden door de gebruikte foto’s wel een stuk duidelijker. Laten we de compositieregels nog eens rustig stuk voor stuk bekijken.
Compositieregel nr 1: de regel van derden
De meest bekende en ook gebruikte compositieregel. Deze regel gaat ervan uit dat je het beeld in 9 gelijke vlakken deelt door het plaatsen van 2 horizontale lijnen en 2 verticale lijnen. Deze worden op 1/3 en 2/3 geplaatst. Hierbij ontstaan 4 snijpunten en die snijpunten worden dan de plek waar je het onderwerp van je foto plaatst. De lijnen zijn ook nog een belangrijke indicatie waar je je onderwerp kunt plaatsen, een horizon plaats je bijvoorbeeld niet in het midden van je beeld maar op 1/3 of 2/3 van de hoogte.
Compositieregel nr 2: leidende lijnen
Een hele belangrijke compositieregel is dit en eentje die in het Nederlandse landschap bijvoorbeeld ook erg goed toe te passen is. Het landschap, maar als je goed gaat kijken eigenlijk iedere omgeving, zit vol met lijnen die je kunt gebruiken om de kijker door je foto heen te leiden. De lijnen kunnen naar een verdwijnpunt op de horizon lopen of juist naar het hoofdonderwerp toe.
Compositieregel nr 3: diagonale lijnen
Diagonale lijnen kunnen voor een krachtige compositie in je beeld zorgen en kunnen zorgen voor dynamiek en samenhang in je foto. Wel zijn deze lijnen vaak een stuk lastiger te zien dan de lijnen van de compositieregel hierboven.
Compositieregel nr 4: gebruik doorkijkjes als frame
Frames gebruiken in je foto zorgt ervoor dat je onderwerp duidelijker naar voren komt, je wordt als het ware door het frame naar je onderwerp geleidt. Een krachtige manier om de kijker in je foto te sturen. Dit wordt nog versterkt wanneer het frame donkerder is dan je onderwerp. Daarbij zorgt een frame ook voor een gevoel van diepte, er ontstaat een voorgrond en achtergrond in je foto.
Compositieregel nr 5: plaats je onderwerp tegen een contrasterende achtergrond
Een onderwerp dat ‘loskomt’ van de achtergrond valt op. Dit kun je door onscherpte van de achtergrond creëren maar gebruik maken van contrast tussen het onderwerp en de achtergrond is nog effectiever. Daarnaast zorgt dit contrast ervoor dat een foto ‘krachtiger’ wordt er daarmee opvalt.
Compositieregel nr 6: fotografeer beeldvullend
Less is more is een bekend gezegde. En zeker van toepassing in de fotografie. Wanneer er teveel onderwerpen in een foto zitten raakt de kijker in verwarring; wat wil de fotograaf nu precies met een foto vertellen? Beeldvullend fotograferen is het tegenovergestelde daarvan. Het onderwerp is zeer prominent in beeld. Wil je een portret creëren dat de kijker moet ‘raken’ is beeldvullend fotograferen een belangrijk uitgangspunt.
Compositieregel nr 7: centreer het dominante oog
Portretten hebben vrijwel altijd een dominant oog; dit oog zit net iets dichter bij de camera en trekt daarmee iets meer de aandacht. Plaats dit oog in het midden van de foto en je krijgt het bekende ‘hij / zij blijft me volgen’. Een principe dat iedereen bijvoorbeeld ook kent van de Mona Lisa.
Compositieregel nr 8: maak gebruik van herhaling
Het gebruik maken van herhalende elementen in je fotografie zorgt ervoor dat een foto diepte krijgt, iets dat bijvoorbeeld in landschapsfotografie erg belangrijk is. De herhaling suggereert diepte en daarnaast ook voor het sturen van de kijker door de foto.
Compositieregel nr 9: creëer symmetrie
De laatste compositieregel. Maar voor mij persoonlijk misschien wel mijn favoriet. Ik houd van symmetrie in foto’s omdat het voor rust en ‘netheid’ zorgt, als de symmetrie althans perfect is. Niets is zo storend als een symmetrie die het net niet is. De devil is in the detail bij symmetrie.
Voor zover de 9 belangrijkste compositieregels in de fotografie. Hopelijk was dit artikel leerzaam en inspirerend. En zoals ook in het filmpje gezegd wordt: ga erop uit en maak je eigen stijl en lap indien nodig de regels aan je laars. Maar ik ben ervan overtuigd dat je eerst veel met de regels in je achterhoofd gefotografeerd dient te hebben voor dat je weet, voordat je aanvoelt wanneer je van de regels kunt afwijken. Succes daarmee!